JoJo-mysterie onderzocht

Het JoJo-effect is niet het gevolg, maar eerder de oorzaak dat gewicht verliezen op de lange termijn niet wordt volgehouden. In deze blog proberen we een licht te werpen op de verschillende verdachten die hier verantwoordelijk voor zijn en geven we je tips om hiermee om te gaan.

Verdachte 1: onbedwingbare eetlust  

Mensen die afvallen zijn moeilijker te verzadigen, omdat ze minder verzadigingshormoon leptine aanmaken. Onderzoeker Kevin Hall heeft deze “extra” eetlust proberen uit te drukken in kilocalorieën en kwam daarbij op een hongerprikkel van honderden kilocalorieën per dag bovenop het normale eetpatroon. Deze sterke hongerprikkel in combinatie met onbewuste keuzes, die vaak tijdens korte momenten van zwakte gemaakt worden, leidt in veel gevallen weer tot gewichtstoename.

Aan deze hongergevoelens kan niet veel gedaan worden, maar aan de verzadiging gelukkig wel. Langzamer eten en goed kauwen bijvoorbeeld, maar ook eiwitrijke producten als noten, eieren, zuivel en peulvruchten zorgen voor een meer verzadigd gevoel.

Verdachte 2: de beruchte spaarstand

De beruchte spaarstand die in het verleden vaak als hoofdverdachte van het JoJo-effect is neergezet. De spaarstand houdt in dat zodra je gewicht verliest, het lichaam extra zuinig met zijn calorieën om gaat. De spreekwoordelijke vlam gaat op een lager pitje branden. In een onderzoek naar deelnemers van “The Biggest Loser”, waar deelnemers gemiddeld afvielen van 149 naar 91 kilo, bleek dat deze zo’n 700kcal minder konden eten dan mensen die zonder dieet hetzelfde gewicht hebben. Dit komt overeen met een volledige maaltijd. Het lijkt dan ook aannemelijk dat deze spaarstand een belangrijke bijdrage levert aan het JoJo-effect, maar de exacte werking hiervan moet nog verder onderzocht worden.

Eenduidige tips om deze vlam weer aan te wakkeren heb ik helaas niet. Sporten kan helpen, maar wordt vaak gecompenseerd door meer stilzitten. Waardoor de winst deels verdwijnt. Focus je dus niet op de korte termijn, maar zorg dat je structureel meer gaat bewegen en voeg spierversterkende oefeningen aan het bewegen toe. Dit voorkomt dat de spaarstand de spieren aantast en helpt om calorieën te verbranden.

Verdachte 3: onvermogen om verleidingen te weerstaan

Het menselijk brein beschikt over een bepaald onvermogen om verleidingen te weerstaan. Zelfs als we helemaal vol zitten, tonen hersenscans aan dat we voor een toetje altijd plaats hebben.

Dit brengt ons bij verdachte nummer 3. Het menselijk brein dat, als een sluipschutter, op kleine momenten van zwakte toeslaat om zich te bevredigen met zoet en vet eten. Sociale druk en een terugval worden gebruikt als munitie.

Deze sociale druk om toch iets mee te drinken of te eten als anderen het aanbieden wordt vaak onderschat door mensen die gewicht willen verliezen. Naast verjaardagen en andere feestjes kunnen ook de momenten thuis op de bank verraderlijk zijn. Je gezin kan enerzijds aangeven je volledig te steunen met afvallen en het je tegelijkertijd onmogelijk maken door voor je neus te snoepen. Maak dus afspraken met je sociale omgeving. Je moet het wel zelf doen, maar dat is niet hetzelfde als alleen.

Daarnaast is af en toe zondigen helemaal niet zo erg, zolang je jezelf maar herpakt. Zo niet, blijft het resultaat achter en ga je al gauw denken: ‘laat maar zitten.’

Onze tip: focus je niet op de kilo’s, maar op de gezonde gewoonten die je jezelf aanleert. 

Verdachte 4: vetcelstress 

In onze speurtocht naar mogelijke oorzaken van het JoJo-mysterie zijn we inmiddels aangekomen bij de laatste verdachte. Het fenomeen van de “vetcelstress” wordt door de moleculaire invalshoek als mogelijke dader neergezet.

Vetcelstress, zoals Edwin Mariman het noemt, is een verhoogde productie van ontstekingsfactoren door het vetweefsel tijdens het afvallen. Dat ons vetweefsel ontsteken raakt bij overgewicht is al langer bekend, maar voorheen werd aangenomen dat deze ontstekingen zouden afnemen tijdens gewichtsverlies. Echter, als de ontstekingen niet minder worden, neemt de kans toe dat het gewicht weer toe zal nemen.

Dit moleculaire onderzoek naar ontstekingen van het vetweefsel valt uiteraard niet onder de standaard aanpak van overgewicht. De zorgstandaard obesitas, ontwikkeld door het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON), verwijst naar de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) als behandeling om overgewicht tegen pakken. Als dit, ondanks succesvolle aanpassingen van de leefstijl, uiteindelijk niet leidt tot de verwachte resultaten wordt verder onderzoek aangeraden. Genetische, hormonale en moleculaire factoren kunnen dan onderzocht worden.

Aan de slag met je leefstijl 

Aan de slag met je leefstijl dus, maar als je deze blog leest wist je dat waarschijnlijk al wel. Hopelijk helpen onze tips om je een meer verzadigd gevoel te geven, de verleidingen beter te weerstaan en de spaarstand onder controle te houden. 

Kom je er zelf toch niet uit? Ga dan op zoek naar een leefstijlcoach. Dit is de professional bij uitstek om je te helpen met jouw hulpvraag. We zien je graag verschijnen op een van onze locaties of bij de collega’s van Leefstijlcoaching Den Bosch. Als dit voor jou qua locatie toch geen match is kijk dan op www.blcn.nl voor alle leefstijlcoaches met het BLCN keurmerk.